Thesseconomy Οικονομία – Επιχειρείν
Σπάνιας αξίας έντυπα βιβλία, φορητές εικόνες, περίτεχνα ξυλόγλυπτα, συλλογή ζωγραφιστών λαβάρων του 19ου αιώνα είναι μερικά από τα σπάνια έργα που μπορεί να δει ο επισκέπτης στο Κειμηλιαρχείο της Κλεισούρας. «Λειτουργεί στο γυναικωνίτη της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου Κλεισούρας. Είναι ο χώρος διαμορφωμένος σαν ένα μικρό εκκλησιαστικό μουσείο και εκεί εκτίθενται όλα τα κειμήλια» λέει στο thesseconomy.gr ο. διδάκτορας της Ιστορίας του Ελληνισμού του ΑΠΘ Νικόλαος Σιώκης. Η διαμόρφωση του χώρου ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2017 και ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2018. Τον Αύγουστο του 2018 έγιναν τα εγκαίνια. Στο Κειμηλιαρχείο υπάρχει πλήθος κειμηλίων, εικόνες, εκκλησιαστικά σκεύη, λειτουργικά και χρυσοκέντητα ιερατικά άμφια καλύμματα για δισκοπότηρα, αξιόλογα εκκλησιαστικά αργυρά και ξυλόγλυπτα και μια μεγάλη συλλογή με ζωγραφιστά λάβαρα του 19ου αιώνα καθώς και εκκλησιαστικά βιβλία. Τα εκθέματα στην πλειονότητά τους είναι του 18ου και του 19ου αιώνα. Το παλαιότερο κειμήλιο που υπάρχει στο χώρο είναι ο ορειχάλκινος δίσκος μεταποιημένος σε μανουάλι, ο οποίος κατασκευάστηκε σε εργαστήριο της Νυρεμβέργης και χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Οι εικόνες, τα εκκλησιαστικά σκεύη, τα λειτουργικά και ιερατικά άμφια των ναών της Κλεισούρας εκτός του ότι επέχουν θέση κειμηλίων, αποτελούν τεκμήρια της τοπικής ιστορίας. Ως αφιερώματα αποκαλύπτουν τις μακρές διάρκειες πρακτικών και νοοτροπιών των αφιερωτών και των αποδεκτών τους».
Πώς δημιουργήθηκε
Όπως εξηγεί ο κ. Σιώκης «τη σπουδαιότητα των κειμηλίων την είχα διαπιστώσει όταν έκανα τη διδακτορική μου διατριβή, όπου κάθισα και εντόπισα τις επιγραφές όλων των κειμηλίων, τα αφιερώματα προς το ναό, τους ζωγράφους, τους κατασκευαστές των αντικειμένων. Πάντα είχα στο μυαλό μου την αξιοποίησή τους με κύριο σκοπό όμως την προφύλαξή τους. Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε όταν πραγματοποιήθηκε μία επιστημονική ημερίδα για την εκκλησιαστική τέχνη στην Κλεισούρα. Τότε άρχισε να καλλιεργείται περισσότερο η ιδέα που είχα για την αξιοποίηση αυτών των κειμηλίων. Η ημερίδα είχε γίνει το καλοκαίρι του 2017 με την συμμετοχή επιστημόνων και από κει και μετά ξεκίνησε η συγκέντρωση του υλικού. Σιγά σιγά αρχίσαμε να δουλεύουμε με κάποιους εθελοντές, οι οποίοι βοήθησαν στη διαμόρφωση του χώρου με τη σύμφωνη γνώμη της μητρόπολης, γιατί ο ναός του Αγίου Δημητρίου είναι κηρυγμένος ως ιστορικό μνημείο και δεν μπορούμε να κάνουμε επεμβάσεις. Στην προσπάθειά μας είχαμε αρωγούς πολλούς Κλεισουριώτες που ήταν χορηγοί μας για να στηθεί το Κειμηλιαρχείο. Το θρησκευτικό αίσθημα των Κλεισουριέων συμμερίζεται απόλυτα την ελληνορθόδοξη παράδοση. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένο, καταδεικνύεται από το πλήθος των θρησκευτικών μνημείων-προσκυνημάτων, τα οποία κοσμούν τη γενέτειρά τους και αποτελούν μνημεία τέχνης, ακατάλυτα συνδεδεμένα με την ιστορία του τόπου».
Τα ιερά κειμήλια
«Στο μικρό μας εκκλησιαστικό μουσείο μπορεί να θαυμάσει κανείς φορητές εικόνες διαφόρων χρονικών περιόδων, τάσεων και τεχνοτροπιών, σπάνιας αξίας έντυπα βιβλία, εξαιρετικά δείγματα χρυσοκεντητικής, αξιοθαύμαστα έργα εκκλησιαστικής αργυροχρυσοχοΐας και περίτεχνα ξυλόγλυπτα, καθώς και μία σημαντική συλλογή ζωγραφιστών λαβάρων του 19ου αιώνα. Το σύνολο των εκθεμάτων αποκαλύπτει ένα απίθανο σκηνικό της ελληνικής – εκκλησιαστικής ιστορίας, φωτισμένο από διάφορες πλευρές, γνωστές ή άγνωστες, και καλύπτει μια μακρά ιστορική περίοδο από τον 15ο αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ού. Τα εκθέματα του Κειμηλιαρχείου προέρχονται από όλους τους ναούς και τα εξωκλήσια της Κλεισούρας, όπου μέχρι σήμερα βρίσκονταν αποθησαυρισμένα, αποτελώντας εύκολη λεία για τους φυσικούς τους εχθρούς, όπως τον χρόνο, την υγρασία και τα τρωκτικά, ή αποθηκευμένα υπό τις χείριστες συνθήκες και υπό τον κίνδυνο της φθοράς και της λήθης. Τα εκκλησιαστικά μνημεία της Κλεισούρας αποτελούν θησαυρούς ανεκτίμητους και αναμφισβήτητα πολιτιστικές παρακαταθήκες. Η τοπική εκκλησία με το πλούσιο διά μέσου των αιώνων πνευματικό και πολιτιστικό της έργο στάθηκε βιγλάτορας και κιβωτός της Βυζαντινής, Μεταβυζαντινής και Νεοελληνικής τέχνης και παράδοσης. Τους διασωθέντες αυτούς θησαυρούς και τα πολύτιμα κειμήλια έρχεται τώρα να ‘φέρει στο φως’ το Κειμηλιαρχείο της Κλεισούρας», περιγράφει ο κ. Σιώκης.
*Όποιος επιθυμεί μπορεί να επισκεφτεί το Κειμηλιαρχείο, αφού συνεννοηθεί με τον ιερέα ή με μέλος από την εκκλησιαστική επιτροπή.
