Thesseconomy Οικονομία – Επιχειρείν
Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Ελληνικής Ορθοδοξίας Ελληνισμού. Έθιμα και παραδόσεις ζωντανεύουν κάθε χρόνο στην πλουσιότερη, σε λαογραφικές εκδηλώσεις, γιορτή της χριστιανοσύνης. Η περιφορά του Επιταφίου, το κάψιμο του Ιούδα και εκκλησιαστικές λιτανείες είναι μερικά από τα πιο γνωστά έθιμα που πραγματοποιούνται κατά την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας σε διάφορες περιοχές της χώρας μας.
Στη Μακεδονία
Σε κάθε γωνιά της χώρας υπάρχουν ήθη και παραδόσεις που ζωντανεύουν αυτές τις ημέρες.
Στη Θεσσαλονίκη: Οι 5 Επιτάφιοι στην πλατεία Αριστοτέλους
Στη Θεσσαλονίκη τη Μεγάλη Παρασκευή θα επαναληφθεί και φέτος, δεύτερη χρονιά, η συνάντηση των πέντε Επιταφίων στην πλατεία Αριστοτέλους. Χιλιάδες πιστοί πέρσι με κατάνυξη παρακολούθησαν την περιφορά των Επιταφίων που κατέληξαν στην πλατεία Αριστοτέλους. Στη συνάντηση συμμετείχαν οι ιεροί ναοί Της Του Θεού Σοφίας, του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, της Παναγίας Χαλκέων, της Αγίας Θεοδώρας και του Αγίου Νικολάου του Τρανού. Το έθιμο με τη συνάντηση των Επιταφίων υπήρχε στην πόλη αλλά γινόταν σε μικρότερη κλίμακα, ανά περιοχές. Για πρώτη φορά όμως διοργανώθηκε πέρσι η συνάντηση πέντε Επιταφίων στην πλατεία Αριστοτέλους.
Στο νομό Σερρών
Στις Σέρρες και αυτό το Πάσχα θα αναβιώσουν πανάρχαια έθιμα με ιδιαίτερο συμβολισμό την Μεγάλη Εβδομάδα. Πολλά από αυτά τα έθιμα ήρθαν από τους πρόσφυγες της Θράκης, άλλα από τον Πόντο και άλλα από την Μικρά Ασία, ενώ άλλα διατηρήθηκαν από τα οθωμανικά χρόνια και άλλα βρίσκουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα. Όλα μαζί συνάδουν με τις ιδιαιτερότητες του νομού και τον πολιτισμό που διατηρεί ο τόπος, παρά το πέρας των χρόνων.
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην μετάνοια, ενώ σηματοδοτεί και την αρχή του τέλους για τον Ιησού με τον Μυστικό Δείπνο. Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης σε όλους τους ιερούς ναούς τελείται το Μέγα Ιερό Ευχέλαιο και οι πιστοί συμμετέχουν με κατάνυξη , ενώ στο τέλος της λειτουργίας ο ιερέας θα μυρώσει όλο το εκκλησίασμα με τους πιστούς να παίρνουν το αλεύρι που διαβάστηκε στο ιερό ευχέλαιο. Το αλεύρι που θα κρατήσουν στο εικόνισμα του σπιτιού τους και όταν κάποιο μέλος της οικογένειας αρρωστήσει θα τον σταυρώνουν με αυτό για να γίνει καλά.
Την Μεγάλη Πέμπτη από νωρίς το πρωί οι νοικοκυρές θα απλώσουν στο μπαλκόνι τους ένα κόκκινο πανί που συμβολίζει το αίμα και τη θυσία του Ιησού. Όσο το κόκκινο πανί είναι κρεμασμένο στο μπαλκόνι ή το παράθυρο, οι γυναίκες δεν πλένουν ούτε απλώνουν ρούχα γιατί το θεωρούν κακό σημάδι. Την ίδια μέρα θα βάψουν τα κόκκινα αυγά και θα ψήσουν τα τσουρέκια. Το κόκκινο χρώμα στα αυγά έχει τις ρίζες του στην ιστορία που θέλει μία γυναίκα να μην πιστεύει την είδηση της Ανάστασης του Ιησού και να λέει: «Όταν τα αυγά που κρατώ θα γίνουν κόκκινα, τότε θα αναστηθεί και ο Χριστός. Και τότε αυτά έγιναν κόκκινα». Το πρώτο κόκκινο αυγό η νοικοκυρά το βάζει στο εικονοστάσι, το χρησιμοποιεί για να ξορκίσει το κακό και τη «γλωσσοφαγιά», ενώ ξεματιάζει και τα παιδιά της όλο τον χρόνο. Αυτό το αυγό θα χαλάσει, θα μείνει κούφιο αλλά δεν θα μυρίσει ποτέ μιας και είναι το …ευλογημένο.
Τη Μ. Παρασκευή τα «Αδώνια» στη συνοικία του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου
Τη Μεγάλη Παρασκευή, κατά την περιφορά του Επιταφίου θα αναβιώσει για άλλη μια χρονιά στη συνοικία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, το έθιμο «Αδώνια». Σύμφωνα με το τελετουργικό του εθίμου, όταν ο Επιτάφιος πλησιάζει κάθε νοικοκυρά τοποθετεί στο κατώφλι του σπιτιού της ένα τραπεζάκι πάνω στο οποίο έχει τοποθετήσει θυμίαμα και την εικόνα του Εσταυρωμένου πλαισιωμένη από πασχαλιές και άλλα άνθη. Και θα ανάψει το καντηλάκι της και το θυμιατό θα μοιράσει της ευωδίες του σε όλη την γειτονιά.
Στο Νέο Σούλι τη Μ. Παρασκευή το έθιμο «Γεφύρια»
Κάθε Μεγάλη Παρασκευή στο Νέο Σούλι αναβιώνουν τα «Γεφύρια». Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων και συνεχίζεται από γενιά σε γενιά. Σύμφωνα με αυτό, νεαρές κοπέλες και παλικάρια όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα μαζεύουν από τις αυλές των σπιτιών διάφορα λουλούδια και μεγάλα φύλλα δέντρων. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής ξεκινά ο στολισμός των «Γεφυριών». Ξύλινες και μεταλλικές κατασκευές στο σχήμα γεφυριού τοποθετούνται ψηλά από τη μία πλευρά του δρόμου έως την άλλη. Οι κατασκευές στολίζονται με πολλά λουλούδια και εικόνες που φέρνει ο κάθε κάτοικος από το σπίτι του. Σε όλη τη διαδρομή που θα διανύσει το βράδυ ο Επιτάφιος θα περάσει κάτω από τα στολισμένα «Γεφύρια» που θα παραμείνουν στο χωριό 40 ημέρες, έως την «Ανάληψη του Κυρίου». Μετά οι κάτοικοι θα πάρουν τα ξερά λουλούδια και τις εικόνες και θα τα βάλουν στο εικονοστάσι του σπιτιού για να έχουν την ευλογία του Χριστού όλο τον χρόνο.
Το M. Σάββατο στην Πεντάπολη το «Κάψιμο του Ιούδα»
Το Mεγάλο Σάββατο στο Δαρνάκικο Σαρμουσακλή, την τωρινή Πεντάπολη, μικροί και μεγάλοι περιμένουν με αγωνία κάθε χρόνο το «Κάψιμο του Ιούδα». Το έθιμο γίνεται το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, μετά την αναγγελία της Ανάστασης του Χριστού. Μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη» μικροί και μεγάλοι με τις λαμπάδες κατευθύνονται στην πλατεία του Αγίου Αθανασίου όπου καίνε το αχυρένιο ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο κατασκεύασαν το πρωί οι νέοι του χωριού και το κρέμασαν στο «ικρίωμα», την κρεμάλα, για να το βλέπουν όλοι. Με αυτόν τον τρόπο γίνονται οι εικονικοί τιμωροί του Ισκαριώτη. Βεγγαλικά φωτίζουν τον ουρανό και οι κροτίδες… σκάνε σε κάθε σημείο της εκκλησίας. Για τους περισσότερους είναι η εξιλέωση μετά το θείο δράμα. Το έθιμο αναβιώνει και σε άλλες περιοχές των Σερρών, ενώ η Πεντάπολη συγκεντρώνει τους περισσότερους επισκέπτες.
Στην Πιερία
Στο Λιτόχωρο Πιερίας τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ στολίζονται οι επιτάφιοι που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, οι οποίες όλη τη Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα. Τη Μ. Παρασκευή το βράδυ γίνεται στο παζάρι η συνάντηση των Επιταφίων που συνοδεύονται από χορωδίες του Λιτοχώρου. Στις 11.00 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ο κόσμος περιμένει την πρώτη Ανάσταση.
Στο Κιλκίς
Επιτάφιος με Χάλκινα στη Γουμένισσα
Ένα ιδιαίτερο ηχόχρωμα χαρακτηρίζει τη λιτανεία του Επιταφίου στη Γουμένισσα του Κιλκίς. Δεκάδες οργανοπαίχτες με χάλκινα συνοδεύουν τη Μεγάλη Παρασκευή τους Επιταφίους των τριών εκκλησιών του χωριού, της Παναγίας, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Σάββα. Σε κάποιο σημείο οι τρεις Επιτάφιοι συναντώνται και συνεχίζουν την κοινή λιτανεία προς την κεντρική πλατεία της Γουμένισσας δημιουργώντας την πλέον κατανυκτική ατμόσφαιρα υπό τον μοναδικό ήχο των πνευστών.
Το κάψιμο του Ιούδα στη Χωριστή Δράμας
Στη Χωριστή Δράμας το Μεγάλο Σάββατο και την ώρα της Ανάστασης αναβιώνει εδώ και δεκάδες χρόνια το έθιμο του «καψίματος του Ιούδα». Τα παιδιά αλλά και μεγαλύτεροι συνηθίζεται να φτιάχνουν από άχυρα το ομοίωμα του Ιούδα και να το τοποθετούν στον προαύλιο χώρο του ναού της Χωριστής. Μόλις ο ιερέας ξεκινήσει να διαβάζει το Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά με τις αναστάσιμες λαμπάδες καίγοντας το ομοίωμα του Ιούδα. Μάλιστα, μόλις ολοκληρωθεί η καύση μερικοί κάτοικοι συνηθίζουν να παίρνουν μια χούφτα από τη συγκεκριμένη στάχτη την οποία ρίχνουν στα μνήματα.
Στη Χαλκιδική
Το κάψιμο του Ιούδα στο Γομάτι
Το κάψιμο του Ιούδα όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας αναβιώνει κάθε χρόνο και στο Γομάτι. Το Μεγάλο Σάββατο στην πλατεία του χωριού στήνουν έναν φανό που αποτελείται από τρία πεύκα 25 μέτρων και τον γεμίζουν κλαδιά κρεμώντας από την κορυφή τον Ιούδα. Τα μεσάνυχτα και όταν πει ο παπάς το «Χριστός Ανέστη» ανάβουν τον φανό για να κάψουν τον Ιούδα και το κακό. Ένα φαντασμαγορικό θέαμα… πλημμυρίζει την πλατεία. Το ίδιο σκηνικό «στήνεται» στη Χανιώτη και στο Πευκοχώρι.
Το έθιμο του «Αφανού» στο Μεταγγίτσι
Κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα στο Μεταγγίτσι κάτοικοι του χωριού κυρίως έφηβοι… δουλεύουν πυρετωδώς για να μαζευτεί μεγάλος όγκος από κλαδιά που στην κορυφή του κρέμεται ο Ιούδας. Το βράδυ της Ανάστασης γίνεται το μεγάλο παρανάλωμα. Έτσι αναβιώνει το έθιμο του «Αφανού» στο Μεταγγίτσι. Επίσης το κάψιμο του Ιούδα γίνεται και στη Μεγάλη Παναγία, όπου στήνεται φανός 15 μέτρων και με το άναμα της φωτιάς ξεκινούν και τα πυροτεχνήματα. Αμέσως μετά το «Χριστός Ανέστη», το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, καίγεται ο Οβριός στο Ν. Μαρμαρά αφού πρώτα έχει διαπομπευτεί το πρωινό του Μ. Σαββάτου στους δρόμους του χωριού.
Στη Θράκη
Στις Μέτρες της Θράκης
Στις Μέτρες της Θράκης τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι, εκεί όπου βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας. Τη στιγμή που ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα θα πάρουν μια χούφτα από εκείνη τη στάχτη και θα τη ρίξουν στα μνήματα.
