Ποιος Αμερικανός αξιωματούχος υποσχέθηκε να σταματήσει την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο;

Του Γ. Κατσιάνη

Ως ελάχιστο φόρο τιμής στην μνήμη των χιλιάδων δολοφονηθέντων και εκτοπισθέντων Ελλήνων, θυμάτων των Αττίλα, το thesseconomy.gr παρουσιάζει στο τρίτο μέρος του αφιερώματος (Τι αποκαλύπτει ένας από τους πρωταγωνιστές του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου για τον Ιωαννίδη και την στάση της CIA–«Αφού οι Τούρκοι θέλουν πόλεμο, θα τον έχουν») τις εγκληματικές ευθύνες της ελληνικής χουντικής ηγεσίας για την ανθρώπινη τραγωδία στην Κύπρο.

Η αυτοβιογραφία του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων (ΓΕΕΘΑ), στρατηγού Γρηγόριου Μπονάνου, με τίτλο «Η Αλήθεια» αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα των λανθασμένων χειρισμών που έγιναν, τις πρώτες ώρες της τουρκικής εισβολής.

«Δεν πιστεύω ότι πρόκειται για κάτι έκτακτο»

Παραμονή της εισβολής (19 Ιουλίου 1974), ο στρατηγός Μπονάνος ενημερώνεται από τον αρχηγό της Κρατικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ), αντιστράτηγο Σταθόπουλο για την τουρκική κινητικότητα στα λιμάνια της Μερσίνης και της Αλεξανδρέττας.

«Κάθε χρόνο τα κάνουν αυτά οι Τούρκοι. Δεν πιστεύω ότι πρόκειται για κάτι έκτακτο», διεμήνυσε στον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, ο οποίος ωστόσο δεν πείστηκε και κάλεσε τον Σταθόπουλο να παρακολουθεί στενά την υπόθεση.

Την ανησυχία του στρατηγού Μπονάνου επέτεινε και ένα μήνυμα της βρετανικής κυβέρνησης προς την ελληνική χουντική ηγεσία που ανέφερε ότι «…η Μεγάλη Βρετανία θεωρεί αναγκαίο η ελληνική κυβέρνηση να μην προβεί σε οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση».

«Σας υπόσχομαι να σταματήσω τους Τούρκους»

Στις έξι το πρωί του Σαββάτου 20 Ιουλίου 1974, ο Μπονάνος ενημερώνεται από τον αξιωματικό υπηρεσίας του ΓΕΕΘΑ ότι οι Τούρκοι πραγματοποιούν απόβαση στην Κύπρο και συγκαλεί Πολεμικό Συμβούλιο.

Προηγουμένως, δέχεται την επίσκεψη του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, Χένρυ Τάσκα, ο οποίος του λέει «κύριε αρχηγέ, μην πάτε σε πόλεμο και εγώ σας υπόσχομαι να σταματήσω τους Τούρκους(!)».

Πριν προλάβει να εξηγήσει στον αμερικανό αξιωματούχο τους λόγους για τους οποίους δεν έπρεπε να μείνει αναπάντητη αυτή η ενέργεια των Τούρκων, εισέρχεται στο γραφείο του αρχηγού ΓΕΕΘΑ ο δικτάτορας, Δημήτρης Ιωαννίδης και απευθυνόμενος στον Τάσκα, δηλώνει «αφού οι Τούρκοι, θέλουν πόλεμο θα τον έχουν. Οι συνέπειες όμως θα βαρύνουν εσάς».

Το Πολεμικό Συμβούλιο

Το Πολεμικό Συμβούλιο που συγκαλείται το πρωί της ίδιας ημέρας, υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, στρατηγό Γκιζίκη αποφασίζει να κηρύξει γενική επιστράτευση, να ενημερώσει τις διπλωματικές αρχές για την «απρόκλητη και άδικη» τουρκική επίθεση σε βάρος της Κύπρου και να ανακληθούν, τόσο ο Έλληνας πρέσβης στην Άγκυρα, όσο και οι Έλληνες στρατιωτικοί  που υπηρετούν στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ, στη Σμύρνη.

Επιπλέον, εκτός από την αποστολή δύο υποβρυχίων στη Ρόδο, τριών τορπιλάκατων στην Κρήτη και μιας μοίρας αεροσκαφών, τύπου F-84, ο στρατηγός Μπονάνος διέταξε να συνδράμουν στο έργο της ΕΛΔΥΚ και της Εθνικής Φρουράς (Ε.Φ.) 450 Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι είχαν επιβιβαστεί από την Κύπρο στο αρματαγωγό «Λέσβος» και επρόκειτο να επιστρέψουν στην Ελλάδα.

Εκτός όμως από τους 450 στρατιώτες, ούτε τα υποβρύχια, ούτε οι τορπιλάκατοι, ούτε τα 24 F-84 έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους.

Έτσι, παρά την σθεναρή αντίσταση των ελληνικών δυνάμεων, το απόγευμα της επόμενης ημέρας (Κυριακή 21 Ιουλίου 1974), η Κυρήνεια πέφτει στα χέρια των Τούρκων ενώ κηρύσσεται προσωρινή κατάπαυση του πυρός.