Πως η χούντα όρισε τον Νίκο Σαμψών αντικαταστάτη του Μακαρίου μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974

Του Γ.Κατσιάνη

49 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το πραξικόπημα κατά του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Μακαρίου που άνοιξε τον δρόμο για την εισβολή του Αττίλα στην μεγαλόνησο, λίγες ημέρες αργότερα.

Το πρόσωπο που ορίστηκε από την Απριλιανή χούντα ως αντικαταστάτης του Μακαρίου ήταν ο δημοσιογράφος, εκδότης και μέλος της ΕΟΚΑ, Νίκος Σαμψών.

Ποιος ήταν ο “άτρωτος”

Είχε το προσωνύμιο “άτρωτος” για την έντονη αντιστασιακή δράση που ανέπτυξε κατά των Βρετανών, γεγονός που προκάλεσε την σύλληψη και την μετέπειτα, φυλάκιση του.

Χάρη στην γενική αμνηστία που δόθηκε στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960), ο Σαμψών ίδρυσε τις εφημερίδες “Μάχη” και “Θάρρος” αλλά και μια παραστρατιωτική ομάδα που διακρίθηκε για την δράση της στις συγκρούσεις της Ομορφίτας.

Το 1969 εξελέγη πρόεδρος της φιλομακαριακής Προοδευτικής Παρατάξεως και το 1970 βουλευτής.

Ο θάνατος του ιδρυτή της ΕΟΚΑ, Γεώργιου Γρίβα, γνωστού και ως Διγενή, τον Ιανουάριο του 1974, φέρεται πως επηρέασε την μετέπειτα πολιτική του πορεία, η οποία αρχικά εκφράστηκε με την ανεξαρτητοποίηση του από την Προοδευτική Παράταξη.

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και η σύλληψη Σαμψών

Το πρωί της Δευτέρας 15 Ιουλίου 1974 εκδηλώνεται από την χούντα το πραξικόπημα κατά του προέδρου Μακαρίου, ο οποίος καταφέρνει να διαφύγει στην Πάφο.

Αναφερόμενος στα όσα έζησε, λίγες ώρες μετά το πραξικόπημα, ο Νίκος Σαμψών αποκάλυψε στην τηλεοπτική εκπομπή “Δημόσια Κατάθεση” ότι αρχικά συνελήφθη από Ελλαδίτες αξιωματικούς και παρέμεινε κρατούμενος επί δύο ώρες(!) στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ).

“Ο αρχηγός ΓΕΕΦ, ταξίαρχος Γεωργίτσης μου ζήτησε να έρθω σε επαφή με συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα της Κύπρου, τα οποία θα στελέχωναν τη νέα κυβέρνηση. Όταν του είπα ότι ορισμένοι εξ αυτών δεν βρέθηκαν ή απουσίαζαν από τα σπίτια τους, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο ΓΕΕΦ, μετά το πέρας της οποίας ο Γεωργίτσης μου πρότεινε να αναλάβω πρόεδρος της Δημοκρατίας”, δήλωσε ο Ν. Σαμψών.

Ως αντάλλαγμα, ζήτησε να μην διαλυθεί η Κυπριακή Βουλή και να μην συλληφθούν οι πολιτικοί αρχηγοί.

Μάλιστα, στο διάγγελμα που απεύθυνε την ίδια ημέρα προς τον κυπριακό λαό δεσμεύτηκε, μεταξύ άλλων για την “προκήρυξη ελεύθερων και αδιάβλητων εκλογών το ταχύτερο δυνατόν, μέχρι τέλος του έτους (1974)”.

Ωστόσο, η προεδρική θητεία του Νίκου Σαμψών διήρκησε μόλις οκτώ ημέρες, καθώς η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και η πτώση της χούντας των Αθηνών έφερε και το πρόωρο τέλος της.

“Δεν έκανα πραξικόπημα. Ανέλαβα την κυβέρνηση και έσωσα τον τόπο από τον εμφύλιο πόλεμο”, υποστήριξε.