Γιατί ανέτρεψε η χούντα τον Μακάριο, τι επεδίωκε ο Ιωαννίδης και τι γνώριζε η CIA

Του Γ. Κατσιάνη

46 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στην Κύπρο, γεγονός που αποτέλεσε την αφορμή για την παράνομη εισβολή των τουρκικών δυνάμεων στην Μεγαλόνησο και τη διχοτόμηση του νησιού.

Όπως και πέρυσι, έτσι και φέτος, το thesseconomy.gr παρουσιάζει άγνωστες πτυχές της εθνικής τραγωδίας του ‘74 που στοίχισε τη ζωή σε 6.000 ανθρώπους και οδήγησε στο ξεριζωμό 150.000 Ελληνοκυπρίων.

Στο πλαίσιο αυτό και μέσω του Αθανάσιου Στριγά, του Έλληνα αξιωματούχου, ο οποίος υπηρέτησε επί 26 χρόνια στο ΝΑΤΟ, ως σύμβουλος και ειδικός σύμβουλος αρχιστρατήγων και γενικών γραμματέων της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, θα επιχειρήσουμε να «φωτίσουμε» το παρασκήνιο του πραξικοπήματος.

Ειδικότερα, στο βιβλίο του με τίτλο «Κύπρος: Απόρρητος Φάκελος» ο συγγραφέας, Αθ. Στριγάς, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν ειδικός σύμβουλος του τότε Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γιόζεφ Λούνς αποκαλύπτει ότι λίγες ημέρες πριν το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου 1974 και συγκεκριμένα στις 7 Ιουνίου, υπήρχε έκθεση της CIA, η οποία ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως «ο (δικτάτορας) Ιωαννίδης εξετάζει σοβαρά την ανατροπή του Μακαρίου…».

Μάλιστα, στη σχετική έκθεση σημειώνονταν πως ο Δ. Ιωαννίδης φέρεται να διαβεβαίωσε στελέχη της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών ότι «μπορεί να ανατρέψει τον Μακάριο μέσα σε 24 ώρες και να τον εξουδετερώσει μια και καλή, ώστε να λύσει το Κυπριακό η Ελλάδα απευθείας με την Τουρκία…».

Δευτέρα 15 Ιουλίου 1974…

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το «πράσινο φως» για την ανατροπή του Μακαρίου από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου, την ΕΛΔΥΚ και την ΕΟΚΑ Β’, άναψε δύο εβδομάδες πριν την εκδήλωση του πραξικοπήματος και συγκεκριμένα στις 2 Ιουλίου 1974.

Στη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του αρχηγού ΓΕΕΘΑ, στρατηγού Γρ. Μπονάνου, με τη συμμετοχή των Δ. Ιωαννίδη και (προέδρου της Δημοκρατίας) Φ. Γκιζίκη, ανατέθηκε στον ταξίαρχο, Μ. Γεωργίτση και στο συνταγματάρχη, Κ. Κομπόκη, η εκτέλεση του σχεδίου.

«Σήμερα στις 8.30 εκδηλώθηκε πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στη νήσο Κύπρο. Πυροβολισμοί από το προεδρικό Μέγαρο…», ανέφερε το τέλεξ που έφτασε στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες, το πρωί της 15^ης Ιουλίου, σύμφωνα με τον συγγραφέα.

Παρά την ανησυχία που επικράτησε εκείνες τις ημέρες για το τι μέλει γενέσθαι, ο διεθνής παράγοντας συνιστούσε «ψυχραιμία» ενώ τα ξένα ΜΜΕ επέρριπταν ευθύνες στη «χούντα των Αθηνών».

«Η πολιτική μας παραμένει η ίδια, υποστηρίζουμε την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου και τις συνταγματικές της διατάξεις και καλούμε τα άλλα κράτη να ακολουθήσουν μια παρόμοια πολιτική», δήλωσε ο τότε εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ (Στέϊτ Ντιπάρτμεντ), Ρ. Άντερσον.

Ωστόσο, η διαφυγή του Μακαρίου στη Μάλτα και η προσπάθεια της χούντας να αποποιηθεί των ευθυνών της, με το επιχείρημα ότι το πραξικόπημα ήταν «εσωτερική υπόθεση της Κύπρου», άνοιξαν το δρόμο για την εφαρμογή της β’ φάσης του σχεδίου διχοτόμησης της Κύπρου, με την στρατιωτική επέμβαση του «Αττίλα».