Thesseconomy Οικονομία – Επιχειρείν
Μέσα από έθιμα και παραδόσεις που χάνονται στο βάθος των αιώνων οι έλληνες αποχαιρετούν την παλιά χρονιά και ετοιμάζονται να υποδεχτούν το 2023. Από το πρωί αύριο το πρωί, Παραμονή της Πρωτοχρονιάς αντηχούν τα κάλαντα, ενώ η έλευση του νέου χρόνου γίνεται με πυροτεχνήματα και φιέστες που διοργανώνουν οι δήμοι σε κάθε πόλη στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Για αύριο, Σάββατο Παραμονή Πρωτοχρονιάς αναβιώνουν σε διάφορες γωνιές της χώρας μας έθιμα, κληροδότημα των παλιότερων γενιών. Ειδικότερα στη Βόρεια Ελλάδα ζωντανεύουν διάφορες παραδόσεις.
Στα γειτονικά Κουφάλια
Η… εκκίνηση δίνεται λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη και πιο συγκεκριμένα από τα Κουφάλια όπου αναβιώνει αύριο το έθιμο της “καμήλας”. Όπως κάθε χρόνο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, έτσι κι αύριο τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου ‘Καβακλή’ των Κουφαλίων Θεσσαλονίκης ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης. Δεν λένε όμως τα κάλαντα αλλά μεταμφιέζονται σε καμήλες και φωνάζουν δυνατά διάφορα συνθήματα. Σκοπός τους είναι να παραπλανήσουν τους στρατιώτες του Ηρώδη που ψάχνουν να βρουν το νεογέννητο Ιησού, ώστε να μην μπορέσουν να τον σκοτώσουν.
Στη Χαλκιδική
Στη Χαλκιδική οι γυναίκες, εκτός από τη βασιλόπιτα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς φτιάχνουν «κλίκια» και «φταζμίτ’κα», όπως και άλλα γλυκά για τους καλαντιστές, τους επισκέπτες και τα μέλη της οικογένειας. Συνήθως τα γλυκά αυτά είναι: σαραγλί, σουσαμόπιτα, μπακλαβάς, κανταΐφι και άλλα. Στην Ορμύλια φτιάχνουν κι ένα ειδικό κουλούρι, σε σχήμα «οχτώ», για τον Άγιο Βασίλειο.
Κάλαντα με φωτιές- στην Καβάλα
Το συγκεκριμένο έθιμο επιβιώνει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Τα αγόρια, που θα φύγουν στρατιώτες τη νέα χρονιά, συγκεντρώνουν μεγάλες στοίβες από ξύλα στην πλατεία της πόλης. Το βράδυ της παραμονής ανάβουν μια μεγάλη φωτιά και ψέλνουν τα κάλαντα. Με το που ο δείκτης δείξει δώδεκα, ξεκινά το παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά. Σε άλλες περιοχές της Καβάλας, το μικρότερο μέλος της οικογένειας φέρνει μια πέτρα στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο και γερή η οικογένεια.
Στην Πτολεμαΐδα το έθιμο του “Καλόντερου”
Από τον Πόντο σώζεται το πρωτοχρωνιάτικο έθιμο “Καλαντόνερον”. Αύριο, Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2022, στις 11.30 το πρωί, μέλη του Ποντιακού Συλλόγου Πτολεμαΐδας στην κεντρική πλατεία της πόλης θα αναβιώσει το έθιμο. Λίγο πριν αλλάξει ο χρόνος, έπρεπε να πάει κάποιος-και κυρίως τα ελεύθερα κορίτσια-να προσφέρουν δώρα στη βρύση του χωριού και για ανταπόδοση περίμεναν από την Μάισσα της βρύσης, να ανοίξει την τύχη τους. Αφού οι κοπέλες άφηναν τα δώρα, έπαιρναν το πρώτο νερό της νέας χρονιάς, το “Καλαντόνερον”, με το οποίο ο νοικοκύρης ράντιζε το σπίτι του, για να είναι ευλογημένο.
Στην Κοζάνη
Στην Κοζάνη συνοδεία της ποντιακής λύρας οι Μωμόγεροι γυρίζουν όλες τις γειτονιές των οκτώ δημοτικών διαμερισμάτων, χορεύουν και τραγουδούν σε κάθε σπίτι με ευχές για τη νέα χρονιά. Το έθιμο μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τρεις ημέρες και ολοκληρώνεται αφού τα Μωμογέρια περάσουν από όλα τα σπίτια. Πραγματοποιείται σε οκτώ δημοτικά διαμερίσματα της Κοζάνης, Τετράλοφος, Άγιος Δημήτριος, Αλωνάκια, Σκήτη, Πρωτοχώρι, Κομνηνά, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι και συνδέεται με την ισχυρή παράδοση που κράτησαν ζωντανή οι πρόσφυγες που προέρχονταν από ορισμένες περιοχές του Πόντου. To έθιμο των Μωμόγερων συμπεριελήφθηκε μετά από πρόταση του υπουργείου Πολιτισμού στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (ΟΥΝΕΣΚΟ).
Στον ‘Εβρο
Στον Εβρο αύριο λένε τα «Σούρβαλα-Σούρβαλα» που είναι τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς. Τα διαλαλούν οι μικροί καλαντιστές στις γειτονιές των χωριών του Έβρου, τραγουδώντας «Άγιους Βασίλης έριτι απού την Καισαρεία, απού την Καισαρεία, βαστάει πένα κι χαρτί, χαρτί κι καλαμάρι». Το βράδυ ομάδες νέων καλαντιστών επισκέπτονταν όλα τα σπίτια του χωριού και εύχονται υγεία και ευημερία στους νοικοκύρηδες που τους αντάμειβαν δεόντως.
Ιδιαίτερη θέση μεταξύ των πρωτοχρονιάτικων εθίμων έχει και το φαγητό το οποίο, στον Έβρο συνδέεται με τον προγραμματισμό της νέας χρονιάς. Χαρακτηριστική είναι η τυρόπιτα, η εβρίτικη «αλμυρή βασιλόπιτα», που μεταξύ των φύλλων της έκρυβε, εκτός από το γνωστό σε όλους νόμισμα, διάφορα ξυλαράκια το καθένα με τον δικό του συμβολισμό (η κρανιά για την υγεία, το σουσάμι για την πληθώρα των αγαθών και της παραγωγής κ.α.) ενώ μέσω των συμβόλων γίνονταν και οι αναθέσεις των εργασιών του νέου έτους.
