Το έθιμο του μπακαλιάρου την 25η Μαρτίου στην Ελλάδα – Πώς καθιερώθηκε

Η 25η Μαρτίου είναι μια διπλή γιορτή που ενώνει όλους τους Έλληνες και τονώνει το αίσθημα πατριωτισμού και της πίστης τους, ενώ σηματοδοτεί πως το Πάσχα πλησιάζει. Παραδοσιακό έδεσμα της ημέρας του Ευαγγελισμού, η οποία έχει πια διττή σημασία για τον Ελληνισμό, καθώς συμπίπτει από το 1838 με τον εορτασμό της Επανάστασης του 1821. Το έθιμο της ημέρας θέλει στο εορταστικό τραπέζι να… κυριαρχεί ο παστός μπακαλιάρος συνοδεία σκορδαλιάς.

Εισαγόμενο ψάρι
Η εξήγηση για τη γευστική αυτή συνήθεια ήταν αρκετά απλή κι είχε να κάνει κυρίως με την αδυναμία των κατοίκων της ενδοχώρας να προμηθεύονται τότε άμεσα και οικονομικά φρέσκο ψάρι. Παρά το γεγονός ότι ο μπακαλιάρος δεν είναι «ελληνικό» ψάρι, καθώς απαντάται κυρίως στις ακτές του Βορειοανατολικού Ατλαντικού, τον καθιστά ως ένα τρόφιμο εύκολο στη συντήρηση.

Πότε εμφανίστηκε
Ο μπακαλιάρος εμφανίστηκε ως εμπορικό προϊόν την εποχή των Βίκινγκς, περίπου το 800 μ.Χ. Αργότερα, οι Βάσκοι ψαράδες ξεκίνησαν το εμπόριο του ψαριού τον Μεσαίωνα. Ο μπακαλιάρος έφτασε στο ελληνικό τραπέζι περίπου τον 15ο αιώνα και καθιερώθηκε άμεσα ως το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου, καθώς με εξαίρεση τα νησιά μας, το φρέσκο ψάρι αποτελούσε πολυτέλεια τότε για τους φτωχούς κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας. Σύμφωνα με πληροφορίες, σημαντικός παραγωγός του συγκεκριμένου προϊόντος είναι και παραμένει η Αγγλία με το πιο δημοφιλές της έδεσμα «fish and chips» που είναι ο παστός μπακαλιάρος.

Πώς… καθιερώθηκε
Η Αγγλία ήταν από τις χώρες της εποχής που είχε σε αφθονία παστό μπακαλιάρο. Έτσι, το σχέδιο των Άγγλων εμπόρων του προπερασμένου αιώνα –πριν από περίπου 150 χρόνια- στις συναλλαγές που είχαν στα λιμάνια της Πελοποννήσου ήταν η ανταλλαγή σταφίδας με τον μπακαλιάρο που είχαν περίσσευμα. Οι όποιες αντιρρήσεις Ελλήνων εμπόρων της εποχής κάμφθηκαν και η ανταλλαγή εδραιώθηκε. Το… μάρκετιγκ του νέου προϊόντος ανέλαβε η ελληνική εκκλησία. Καθιέρωσε σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές που πέφτουν συνήθως σε περιόδους νηστειών, δηλαδή την 25η Μαρτίου και την Κυριακή των Βαΐων την κατανάλωση του παστού μπακαλιάρου. Έτσι, αποτέλεσε στην περίοδο της Σαρακοστής τη νόστιμη τροφή των Ελλήνων, ένα έθιμο που κρατά ως τις μέρες μας.